Back to the initial page




Internetbrief aan minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders


Donderdag 9 maart 2017


Uwe Excellentie,

Even voorstellen: mijn naam is Richard Schoot en op mijn website www.ibcpp.org.uk schrijf ik over politiek, godsdienst en media. Het 'ibcpp' staat voor: Initiative for the British Christian Patriotic Party.

Het zij me toegestaan om de volgende aangelegenheid aan u voor te leggen, en u daar enkele vragen over te stellen.

Op 16 januari 2016 plaatst de Britse krant The Telegraph een artikel onder de kop: Russia accused of clandestine funding of European parties as US conducts major review of Vladimir Putin's strategy.

Dit artikel bevat het volgende tekstgedeelte: "Russian influence has also been detected in a referendum in the Netherlands next April over whether to block the EU’s closer relations with Ukraine. Sources said arguments deployed in support of the referendum “closely resembled” known Russian propaganda."

Naar aanleiding van dit krantenartikel stellen twee D66-Kamerleden, Kees Verhoeven en Sjoerd Sjoerdsma, u in januari 2016 acht vragen, ter aanvulling op eerdere vragen van de Kamerleden Bontes en Van Klaveren (beiden Groep Bontes/Van Klaveren) en Van Raak (SP). U beantwoordt de acht vragen in maart 2016. Ik wil me in dit schrijven beperken tot het citeren van de vragen en antwoorden 1, 2, 3 en 4:

Vraag 1
Wat is uw reactie op het bericht 'Russia accused of clandestine funding of European parties as US conducts major review of Vladimir Putin's strategy'?

Antwoord 1
Het kabinet heeft kennis genomen van dit bericht in de Britse media.

Vraag 2, 3, 4
Klopt het dat er vanuit Rusland pogingen zijn gedaan om de Nederlandse politiek te beïnvloeden? Kunt u uw antwoord toelichten?
Beschikt u over enige aanwijzing dat het aanstaande raadgevend referendum over het Associatieverdrag tussen Oekraïne en de Europese Unie op enige wijze, al dan niet financieel, is beïnvloed vanuit Rusland?
Kunt u in het geheel uitsluiten dat het aanstaande referendum over het Associatieverdrag tussen Oekraïne en de Europese Unie op enige wijze, al dan niet financieel, is beïnvloed vanuit Rusland? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2, 3, 4
In het jaarverslag AIVD 2014 (blz. 29-30) is vermeld dat de Russische inlichtingen- en veiligheidsdiensten structureel aanwezig zijn in Nederland en dat de wereldwijde Russische campagne om beleid en beeldvorming ten aanzien van Rusland te beïnvloeden ook Nederland raakt.
Het kabinet beschikt echter niet over aanwijzingen dat er in het geval van het aanstaande raadgevend referendum over het Associatieverdrag tussen Oekraïne en de Europese Unie sprake is van beïnvloeding op oneigenlijke wijze vanuit Rusland.

(einde citaat, bron: Handelingen van de Tweede Kamer, vergaderjaar 2015-2016, aanhangsel nr. 1761)

Zo'n zeven maanden later evenwel, op 9 oktober 2016, vertoont de BBC een vraaggesprek dat in het licht van het bovenstaande nogal opmerkelijk is. De naamgever van The Andrew Marr Show interviewt de Britse minister van defensie, Sir Michael Fallon. De laatste uit een aantal beschuldigingen richting Rusland, waaronder deze, en ik citeer hem nu, "they [de Russen] even tried to interfere on the Dutch referendum on the Ukraine association agreement". Ook enkele Britse kranten plaatsen dit citaat, bijvoorbeeld The Sun, in het artikel 'Party to the slaughter' van 9 oktober 2016.

De defensieminister van een bondgenoot van Nederland - Groot-Brittannië - heeft dus kennelijk bewijs in handen waaruit blijkt dat een mogendheid buiten dat bondgenootschap - Rusland - heeft getracht de politieke besluitvorming in ons land te verstoren of te verhinderen. Wat minister Fallon betreft is dat bewijs zo sterk dat de hele wereld erover mag horen, als men hem ernaar zou vragen, want hij uit zijn beschuldiging publiekelijk, in een gesprek met de BBC.

Toch leidt zijn onthulling er niet toe dat in ons land ministers, parlementariërs of media in actie komen. Noch politici noch journalisten vragen de Britse minister om zijn bewijsmateriaal, om vervolgens aan Rusland noodzakelijke stekelige vragen te kunnen stellen en om het Nederlandse volk over het een en ander te informeren. Op mijn website spreek ik op 16 oktober 2016 dan ook mijn verwondering uit over het zwijgen van politiek en media.

Mijn website-artikeltje brengt geen verandering in dit zwijgen, maar misschien word ik helemaal niet gelezen door politiek en pers. Daarom stuur ik op 22 december 2016 internetbrieven naar defensieminister Jeanine Hennis-Plasschaert, naar een aantal fractievoorzitters en naar een aantal landelijke media.

Ik ben dan nog onkundig van de voorgeschiedenis van deze zaak; ik weet niet dat al eerder in 2016 Russische inmenging in het referendum het onderwerp is geweest van Kamervragen en ministeriële antwoorden.

Ook mijn internetbrieven kunnen de apathie van de politici en media in deze niet doorbreken. Noch het Binnenhof noch de bekende nieuwsrubrieken en kranten informeren Nederland over wat minister Fallon zei. Noch het Binnenhof noch de media vragen Londen om meer informatie.

Intussen ben ik op het idee gekomen om te kijken of de Handelingen - de uitgeschreven beraadslagingen in de Tweede Kamer - te vinden zijn op internet. Dat blijkt inderdaad het geval te zijn. Door het invoeren van de zoektermen 'handelingen tweede kamer oekraïne referendum rusland' ontdek ik de Kamervragen en antwoorden, die ik in het begin van deze brief heb vermeld.

Die ontdekking heeft mijn verwondering natuurlijk alleen maar vergroot. Want waar kijken we naar, als ik het even samenvat? Een Britse krant schrijft dat Rusland invloed heeft gehad op het Oekraïne-EU-referendum in Nederland. Vervolgens stellen enkele Kamerleden daar vragen over aan het kabinet. Dat antwoordt bij monde van u dat het kabinet daar geen aanwijzingen voor heeft. Driekwart jaar later is het niet een Britse krant, maar de Britse minister van defensie die het nog iets sterker uitdrukt: Rusland heeft geprobeerd zich te bemoeien met het Oekraïne-EU-referendum in Nederland. En vervolgens zwijgt iedereen....?

Je zou juist denken: als een Britse minister dit nu ook al zegt, is dat een goede reden om de zaak echt eens uit te diepen. Bovendien: wegens dat zwijgen staat Nederland nu dus al maandenlang te kijk als een land waar een vreemde mogendheid blijkbaar van alles kan uithalen. Met die perceptie is ons land natuurlijk niet gediend. Als het gerechtvaardigde vermoeden bestaat dat de Russen - of willekeurig welk ander volk dan ook - hier de boel proberen te verstoren of te manipuleren, dan is Nederland gediend met politici en mediamensen die dat aan de kaak stellen, tegenmaatregelen treffen en eventueel compensatie eisen.

En verplaatst u zich s.v.p. eens in de gemiddelde Nederlandse TV-kijker en krantenlezer. Die krijgt de laatste tijd voortdurend te horen dat Rusland ofwel een bedreigende, ofwel een stokende rol, ofwel een agressieve rol speelt. Die Nederlander heeft Hillary Clinton zien zeggen dat Rusland e-mails van haar partij heeft gehackt. Die Nederlander hoort in oktober 2016 een welhaast wanhopige minister-president Mark Rutte zeggen dat ondertekening van het associatieverdrag nodig is voor "de eensgezindheid van Europa" tegen "dit soort agressie", doelend op de Russische betrokkenheid bij de oorlog in Syrië. Die Nederlander heeft herhaaldelijk een gebouw in Sint Petersburg te zien gekregen waarover gezegd wordt dat de Russen daar nepnieuws en propaganda fabriceren (Brandpunt, twee keer in februari). Die Nederlander hoort D66-leider Alexander Pechtold zeggen dat president Poetin "een heel gevaarlijke politiek voert" (Buitenhof, 26 februari). Die Nederlander hoort dezelfde heer Pechtold zeggen dat Poetin "echt een bedreiging is" (Pauw & Jinek, 28 februari). Die Nederlander ziet dat president Trump en zijn medewerkers voortdurend onder druk worden gezet wegens hun eerdere contacten met Russische functionarissen.

Hij hoort ook wel tegengeluiden pro Rusland, maar die klinken veel zwakker en hooguit zo nu en dan in de Nederlandse media.

Veel vaker hoort die Nederlander zeggen dat Rusland de Krim heeft geannexeerd. Hij ziet NAVO-tanks verplaatst worden richting Oost-Europa, richting de Russische grens. Hij hoort of leest dat Rusland kernraketten stationeert in Kaliningrad.

Dus als Rusland werkelijk zo'n negatieve kracht is op het wereldtoneel, dan moet die Nederlandse TV-kijker en krantenlezer er toch over worden ingelicht als Rusland, in de waarneming van een NAVO-bondgenoot, iets verstorends uithaalt dat Nederland direct aangaat?

Ik zie twee redenen waarom het kabinet in gesprek moet gaan met het Britse kabinet.

1) Het is natuurlijk altijd mogelijk dat er zich in de hele aanloop naar dat referendum iets heeft voorgedaan waarvan het Britse kabinet wel weet heeft, en het Nederlandse kabinet niet.

2) U schrijft in maart 2016 in antwoord op de Kamervagen dat het kabinet "geen aanwijzingen" heeft dat er in het geval van het referendum sprake is van beïnvloeding op oneigenlijke wijze vanuit Rusland. In de twee brieven die ik van het ministerie van Defensie heb ontvangen, gedateerd 13 januari en 8 februari 2017, wordt mij namens de minister verteld dat het kabinet "geen concrete aanwijzingen" terzake heeft (de onderstreping is van mij). Dat doet vermoeden dat het kabinet inmiddels wel vage aanwijzingen in die richting heeft.

Mijn vragen aan u luiden daarom:

1. Hebt u vage aanwijzingen dat er in het geval van het raadgevend referendum over het Associatieverdrag tussen Oekraïne en de Europese Unie, sprake was van beïnvloeding op oneigenlijke wijze vanuit Rusland?

2. Beschouwt u de beschuldiging door de Britse minister Sir Michael Fallon MP, uitgezonden door de BBC op 9 oktober 2016, dat de Russen "even tried to interfere on the Dutch referendum on the Ukraine association agreement", als een aanwijzing voor beïnvloeding op oneigenlijke wijze vanuit Rusland van dat referendum?

3. Hebt u contact opgenomen met het Britse kabinet om te vragen naar het bewijs waarop minister Fallon zijn bij vraag 2 genoemde beschuldiging baseert?

4. Zo niet, gaat u contact opnemen met het Britse kabinet om te vragen naar het bewijs waarop minister Fallon zijn beschuldiging baseert? Landen zitten toch niet voor niets samen in een militair bondgenootschap, en twee weten meer dan een.

5. Waarom hebt u niet, nadat minister Fallon publiekelijk zijn beschuldiging uitte, aan nieuwsmedia verteld te willen weten over welk bewijs minister Fallon beschikt?

6. Of hebt u nieuwsmedia wel verteld te willen weten over welk bewijs minister Fallon beschikt, en hebben die nieuwsmedia dat niet openbaar gemaakt?

7. Als u niet aan nieuwsmedia hebt verteld te willen weten op welk bewijs minister Fallon zijn beschuldiging baseert, gaat u hen dat dan alsnog vertellen?



Ik dank u bij voorbaat voor uw reactie, die ik zal publiceren op mijn website.

Hoogachtend,

Richard Schoot

P.S.: Ik zal u deze brief per post toezenden. Op 9 maart heb ik de brief op mijn website gepubliceerd.




De reactie van het ministerie van Buitenlandse Zaken van 14 maart
De brief van 13 januari, geschreven namens de minister van Defensie, heb ik indertijd niet gepubliceerd, omdat ik onzeker was over de betekenis die je moet hechten aan een brief die niet door de minister zelf is ondertekend. Ook de reactie op mijn internetbrief van 9 maart aan de minister van Buitenlandse Zaken was een reactie namens de minister, d.d. 14 maart. Ik ben inmiddels gaan inzien dat elke minister de eindverantwoordelijkheid draagt voor alles wat zijn of haar departement doet, en daarom heb ik besloten de reactie namens minister Koenders te publiceren. Ik zal noch de naam noch de functie noemen van de ambtenaar die me de reactie stuurde. (31 maart 2017)

Datum 14 maart 2017
Betreft Uw brief inzake Rusland

Geachte heer Schoot,

Minister Koenders heeft mij verzocht namens hem te reageren op uw brief van donderdag 9 maart 2017.

Zoals u eerder is meegedeeld namens de Minister van Defensie, staat in de openbare jaarverslagen van de AIVD vermeld dat de Russische inlichtingen- en veiligheidsdiensten structureel aanwezig zijn in Nederland en dat de wereldwijde Russische campagne om beleid en beeldvorming ten aanzien van Rusland te beïnvloeden ook Nederland raakt. Het Nederlandse kabinet heeft geen concrete aanwijzingen van Russische beïnvloeding van het referendum over het Associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne. Tenslotte doet het kabinet in het openbaar geen uitspraken over eventuele bevindingen van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten noch over uitwisseling van informatie tussen Nederland en buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten.

Hopende u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd, verblijf ik,

Met vriendelijke groet,




Internet letter to Dutch Foreign Secretary Bert Koenders


Thursday, 9th March 2017


Your Excellency,

Please let me introduce myself: my name is Richard Schoot and I'm writing about politics, religion and media on my website www.ibcpp.org.uk The 'ibcpp' stands for 'Initiative for the British Christian Patriotic Party'.

I may be permitted to present the following matter to you, and to ask you some questions about it.

On the 16th of January, 2016, British newspaper The Telegraph publishes an article with the headline: Russia accused of clandestine funding of European parties as US conducts major review of Vladimir Putin's strategy.

The article holds the following fragment: "Russian influence has also been detected in a referendum in the Netherlands next April over whether to block the EU’s closer relations with Ukraine. Sources said arguments deployed in support of the referendum “closely resembled” known Russian propaganda."

As a result of this newspaper article, two MPs of the D66 party, Kees Verhoeven and Sjoerd Sjoerdsma, are putting eight questions to you in January 2016, as a supplement to earlier questions of the MPs Bontes and Van Klaveren (both Groep Bontes/Van Klaveren) and Van Raak (SP). You are answering the eight questions in March 2016. I will limit myself to quoting the questions and answers 1, 2, 3 and 4:

Question 1
What is your reaction to the report 'Russia accused of clandestine funding of European parties as US conducts major review of Vladimir Putin's strategy'?

Answer 1
The Cabinet has taken note of this report in the British media.

Question 2, 3, 4
Is it true that from Russia attempts were made to influence Dutch politics? Can you elaborate on your answer?
Do you have any indication that the forthcoming advisory referendum about the Association Treaty between Ukraine and the European Union in any way, financially or otherwise, has been influenced by Russia?
Can you totally rule out that the forthcoming advisory referendum about the Association Treaty between Ukraine and the European Union in any way, financially or otherwise, has been influenced by Russia? If not, why not?

Answer 2, 3, 4
In the annual report AIVD 2014 (page 29-30) it is mentioned that the Russian intelligence and security services are structurally present in The Netherlands and that the worldwide Russian campaign to influence policy and image-making with regard to Russia is also affecting The Netherlands.

However, the Cabinet has no indications that in the case of the forthcoming advisory referendum about the Association Treaty between Ukraine and the European Union, there is a matter of improperly influencing from Russia.

(end of quote, source: Proceedings of the Second Chamber of the Dutch Parliament, assembly year 2015-2016, appendix No. 1761)

About seven months later though, on the 9th of October 2016, the BBC shows an interview that is rather remarkable in the light of the above. The man who gives The Andrew Marr Show its name is interviewing Britain's Secretary of State for Defence, Sir Michael Fallon MP. The latter makes several accusations against Russia, among which, and I quote: "They (the Russians) even tried to interfere on the Dutch referendum on the Ukraine association agreement". Some British newspapers also publish this quote, for example The Sun, in the article 'Party to the slaughter' of October the 9th, 2016.

Apparently, the minister of defence of an ally of The Netherlands - Great Britain - has proof that a power outside of that alliance - Russia - was trying to disturb or to obstruct the political decision-making in our country. As far as minister Fallon is concerned, that evidence is so strong that the entire world can be allowed to hear about it, if people would ask him for it, for he is making his accusation publicly, in a conversation with the BBC.

Yet his revelation doesn't result in ministers, parliamentarians or media going into action in our country. Neither politicians nor journalists ask the British minister for his evidence, to subsequently be able to put some necessary thorny questions to Russia and to inform the Dutch people about what's going on. So on my website, on the 16th of October, I speak of my surprise over the silence of politics and media.

My little website article doesn't bring about a change in this silence, but then again, I'm perhaps never read by politics and press. Therefore I send internet letters about this to Dutch Minister of Defence Jeanine Hennis-Plasschaert, to a number of parliamentary party leaders and to a number of nationwide operating media.

At that point in time, I am still unaware of the previous history of this case; I don't know that earlier in 2016, Russian meddling in the referendum has already been the subject of MPs' questions and ministerial answers.

My internet letters can't achieve a breakthrough either in the apathy of the politicians and media in this matter. Neither the Binnenhof (Holland's Westminster) nor the wellknown newscasts and newspapers inform The Netherlands about what minister Fallon has said. Neither the Binnenhof nor the media ask London for more information.

Meanwhile, I get the idea to look whether 'de Handelingen' - the Dutch Parliament's consultations in writing - can be found on the internet. It appears that they can indeed. By entering the search terms 'handelingen tweede kamer oekraïne referendum rusland' I discover the MPs' questions and answers that I have reproduced in the above.

That discovery has naturally only enhanced my amazement. Because what are we looking at, when I make a summary? A British paper writes that Russia has been influencing the Ukraine EU referendum in The Netherlands. Then some MPs put questions about it to the Cabinet. That answers through you that the Cabinet has no indications for that. Three quarters of a year later, it is not a British newspaper but a British minister who puts it a bit stronger: Russia has tried to interfere on the Ukraine EU referendum in The Netherlands. And then, everyone keeps quiet....?

Contrarily, one would assume: when a British minister is now also saying this, that's a good reason to thoroughly explore this matter. Furthermore: because of that silence, The Netherlands are for months now shown in the bad light of being a place where a foreign power can do whatever pleases it. That perception is of course not serving our country's interests. When the suspicion is justified that the Russians - or any other people for that matter - are trying to impede or darkly manipulate our domestic affairs, our country is served by politicians and media people who expose that, take countermeasures and demand compensation if necessary.

And please put yourself in the position of the average Dutch TV viewer and newspaper reader. Lately, he continuously gets to hear that Russia is playing either a threatening or an intriguing or an aggressive role. That Dutchman heard Hillary Clinton say that Russia hacked e-mails of her party. In October 2016, that Dutchman hears an almost desperate Prime Minister Mark Rutte say the signing of the association treaty is necessary for the "unanimity of Europe" against "this kind of aggression", referring to Russia's involvement in the war in Syria. That Dutchman repeatedly got to see a building in Saint Petersburg, where the Russians are said to fabricate fake news and propaganda (Brandpunt, twice in February 2017). That Dutchman hears D66 leader Alexander Pechtold say that President Putin "is conducting a very dangerous policy" (Buitenhof, the 26th of February). That Dutchman hears the same Mr Pechtold say that Putin is "really a threat" (Pauw & Jinek, the 28th of February). That Dutchman sees that President Trump and his aides are constantly pressurized over their pre-inauguration contacts with Russian officials.

He does hear counter-opinions that are pro Russia, but these sound much fainter and only every now and then in the Dutch media.

Far more often, that Dutchman hears that Russia has annexed the Crimea. He sees NATO tanks and troops being moved in the direction of Eastern Europe, in the direction of the Russian border. He hears or reads that Russia is positioning nuclear rockets in Kaliningrad.

So if Russia is really such a negative force on the world stage, then surely that Dutch TV viewer and newspaper reader should be informed about it, when Russia, in the observation of a NATO ally, does something disturbing that directly affects The Netherlands?

I am seeing two reasons why the Cabinet should have a talk with the British Cabinet.

1) It's of course always possible that in the whole run-up to the referendum something has happened that the British Cabinet knows of, and the Dutch Cabinet doesn't.

2) You are writing in March 2016, in reply to the MPs' questions, that in the referendum's case, the Cabinet "has no indications" of improperly influencing on Russia's part. In the letters I received from the Ministry of Defence, dated the 13th of January and the 8th of February, I am told on behalf of the Minister that the Cabinet "has no concrete indications" thereof (the underlining is mine). That raises the conjecture that the Cabinet has got vague indications in the meantime.

Therefore, my questions to you are:

1. Do you have vague indications that in the case of the advisory referendum about the Association Treaty between Ukraine and the European Union, there was a matter of improperly influencing from Russia?

2. Do you view the accusation made by British Minister Sir Michael Fallon MP, broadcast by the BBC on October the 9th, 2016, that the Russians "even tried to interfere on the Dutch referendum on the Ukraine association agreement", as an indication of improperly influencing from Russia of that referendum?

3. Have you contacted the British Cabinet to ask for the evidence on which Minister Fallon bases his accusation, mentioned at question 2?

4. If not, are you going to contact the British Cabinet to ask for the evidence on which Minister Fallon bases his accusation? Countries aren't teaming up in a military alliance for nothing, and two know more than one.

5. Why haven't you told news media, after Minister Fallon publicly made his accusation, that you want to know which evidence Minister Fallon has?

6. Or have you told news media that you want to know which evidence Minister Fallon has, and haven't those news media made that public?

7. In case you haven't told news media you want to know on which evidence Minister Fallon bases his accusation, are you still going to tell them that?



I am thanking you in advance for your reaction, which I will publicize on my website.

Yours sincerely,

Richard Schoot

P.S.: I'll send you this letter by mail. I published it on my website on the 9th of March.




The reaction of the Dutch Foreign Office of the 14th of March
The letter of the 13th of January, written on behalf of the Dutch Minister of Defence, was not published by me at the time, because I was insecure about the significance one should attach to a letter that wasn't signed by the Minister herself. Likewise, the reaction to my internet letter of the 9th of March to the Dutch Foreign Secretary was also a reaction on behalf of the Minister, dated the 14th of March. Meanwhile, I've come to see that every Minister carries the final responsibility for everything his or her department is doing, and therefore I decided to publish the reaction on behalf of Minister Koenders. I will mention neither the name nor the position of the civil servant who sent me the reaction. (31st March 2017)

Date 14th March 2017
Re: Your letter concerning Russia

Dear Mr Schoot,

Minister Koenders has requested me to react on his behalf to your letter of Thursday, 9th March 2017.

As you were told before on behalf of the Minister of Defence, it is mentioned in the public annual reports of the AIVD that the Russian intelligence and security services are structurally present in The Netherlands and that the worldwide Russian campaign to influence policy and image-making with regard to Russia is also affecting The Netherlands. The Dutch Cabinet has no concrete indications of Russian influencing of the referendum on the Association Treaty between the EU and Ukraine. Finally, the Cabinet doesn't make public statements either about any findings of the intelligence and security services or about the exchange of information between The Netherlands and foreign intelligence and security services.

Hoping to have sufficiently informed you by this, I remain,

With kind regards,




                                       Back to the initial page